Umiejętności społeczne...
UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE
Umiejętności społeczne i emocjonalne pomogą dziecku odnieść sukces nie tylko w szkole, ale we wszystkich dziedzinach życia.
Rozwój umiejętności obejmuje 5 podstawowych typów umiejętności:
- Samoświadomość – rozpoznawanie własnych myśli, uczuć i mocnych punktów oraz dostrzeganie ich wpływu na czyny i dokonywane wybory.
- Świadomość społeczna – rozpoznawanie i rozumienie myśli oraz uczuć innych ludzi, empatia i umiejętność postawienia się w sytuacji innych.
- Samokontrola – kontrolowanie emocji, tak aby ułatwiały, a nie przeszkadzały w wykonywaniu zadań, ustalanie długoterminowych i krótkoterminowych celów, radzenie sobie z napotykanymi przeszkodami.
- Odpowiedzialne podejmowanie decyzji – znajdywanie, wprowadzanie w życie zdecydowanych i przemyślanych rozwiązań problemów.
- Umiejętne kontakty z innymi ludźmi – przeciwstawienie się negatywnej presji rówieśników oraz pracowanie nad rozwiązaniem konfliktów.
Do umiejętności społecznych zalicza się:
- Asertywność – odrzucanie próśb, zwracanie się z prośbą i wydawanie poleceń, wyrażanie uczuć przyjemnych i nieprzyjemnych, rozpoczynanie, kontynuowanie i kończenie ogólnej rozmowy, wyrażanie i przyjmowanie ocen, nienaruszanie cudzego terytorium psychologicznego, wyrażanie i przyjmowanie ocen, obrona swoich praw.
- Nagradzanie, wzmacnianie – wzmocnienia werbalne obejmują aprobatę, pochwałę, akceptację, zgodę, zachętę i współczucie. Nagrodami niewerbalnymi są uśmiechy, skinienia głową, spojrzenia i ton głosu. Nagrody mogą mieć również postać pomocy, prezentów, poczęstunków, porad i informacji. Nagradzające jest też zaangażowanie w przyjemne wspólne działania, takie jak sport, spotkania towarzyskie.
- Komunikacje niewerbalną – wygląd zewnętrzny, sposób poruszania się, gestykulacja, mimika, kontakt wzrokowy, „mowa dłoni”, pozycja ciała, używane akcesoria i wygląd otoczenia.
- Komunikację werbalną – reguły właściwej wypowiedzi: powinny nawiązywać do tego, co powiedziano wcześniej, dostarczać odpowiednio wiele, lecz nie za dużo informacji, być jasna i prawdziwa.
- Empatię, współdziałanie i wzgląd na innych – empatia oznacza zdolność podzielania postrzeganych emocji innych ludzi i rozumienia ich punktu widzenia.
- Rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów – wykorzystywanie informacji zwrotnych, znajomość nieformalnych reguł zachowania, wiedza dotycząca relacji społecznych.
- Autoprezentację – przedstawianie się, nie bycie anonimowym, status i rola każdej osoby w kontaktach z innymi muszą być negocjowane i akceptowane przez innych, oddziaływanie na swój obraz w oczach innych.
Umiejętność wchodzenia i funkcjonowania w zróżnicowanych interakcjach społecznych jest jedną z najważniejszych kompetencji rozwojowych i wpływa na całe życie człowieka. Dzieci, którym nie udaje się rozwinąć tych umiejętności często doświadczają także problemów w dorosłym życiu.
Najczęściej spotykane skutki braku umiejętności społecznych u dzieci i młodzieży:
- Postrzegane są jako osoby niewrażliwe lub przemądrzałe
- Częściej i szybciej wpadają w złość, gdyż błędnie odczytują sygnały wysłane przez inne osoby
- Mają niższe poczucie wartości i pewność siebie
- Inne osoby (w tym zarówno rówieśnicy, jak i osoby starsze) czują się w ich towarzystwie niekomfortowo i często unikają dalszych kontaktów
- Mogą wpływać negatywnie na wyniki w nauce
- Zwiększają ryzyko stałego poczucia stresu i zagrożenia depresją
W skrajnych przypadkach niewłaściwe interakcje społeczne mogą doprowadzić do całkowitego odrzucenia społecznego.
Tylko wspomaganie rozwoju kompetencji społecznych u dzieci i młodzieży pozwoli im budować relacje w sposób bezpieczny i z zachowaniem właściwej niezależności i pewności siebie.
Źródło
Szkolny System Wsparcia Zdrowia Psychicznego – M. Nowicka, A. Wzorek
